Czynniki wpływające na podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi

Według badań podwyższony cholesterol to jedno z najczęściej spotykanych zaburzeń metabolicznych. Problem ten dotyka ponad 60% dorosłej populacji Polski1. Dlatego warto znać czynniki, które wpływają na podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi, a co za tym idzie zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Przeczytaj artykuł, by dowiedzieć się, co podwyższa cholesterol i jakie decyzje podejmować w codziennym życiu, aby utrzymać go w ryzach.

Podwyższony cholesterol – chorobowe czynniki ryzyka

Chociaż każdy z nas – niezależnie od wieku czy wagi – jest narażony na wystąpienie wysokiego cholesterolu, to istnieją też grupy ryzyka, czyli grupy osób szczególnie narażone na hipercholesterolemię. Osoby do nich należące powinny zwrócić szczególną uwagę na regularne wykonywanie badań laboratoryjnych, czyli lipidogramu, w skład którego wchodzą cholesterol całkowity, cholesterol LDL, HDL i trójglicerydy. Zgodnie z rekomendacjami Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego są to osoby:

• z chorobą sercowo-naczyniową,
• z cukrzycą,
• z nadciśnieniem tętniczym,
• z przewlekłą chorobą nerek,
• palący papierosy,
• u których BMI wynosi więcej niż 30 kg/m² lub obwód talii u mężczyzn jest większy niż 94 cm, a u kobiet większy niż 80 cm,
• które ukończyły 40. rok życia (mężczyźni) lub 50. rok życia (kobiety),
• których krewni od młodych lat chorują na choroby sercowo-naczyniowe,
• w których rodzinie występuje hipercholesterolemia i/lub inne zaburzenia lipidowe¹.

Podwyższony cholesterol a styl życia

Wysoki cholesterol najczęściej wynikać ze stylu życia. Oczywiście ciężko jest we współczesnym świecie unikać wszystkich czynników, które mogą negatywnie wpływać na stan naszego zdrowia – mogą to być smog, zanieczyszczenie powietrza czy alergie, na które nie mamy wpływu. Tym, co podwyższa cholesterol, są przede wszystkim dwa czynniki:

• niska aktywność fizyczna – każdy ruch jest ważny, nie każdy jednak wpłynie pozytywnie na zmniejszenie wysokiego cholesterolu. Spędzanie czasu przed telewizorem, w pozycji siedzącej i unikanie nawet prostych aktywności takich jak spacer czy przejażdżka rowerowa wpływa negatywnie na zdrowie i samopoczucie. Sport oddziałuje pozytywnie na profil lipidowy, kiedy angażuje wiele mięśni, jest uprawiany przynajmniej trzy razy w tygodniu, ma umiarkowaną intensywność i trwa od pół do pełnej godziny. Dyscypliny, którymi warto się zainteresować, to na przykład pływanie, jazda na rowerze, marszobiegi, ćwiczenia aerobowe².
• nieprawidłowa dieta – przyczyną wysokiego cholesterolu często jest spożywanie posiłków obfitujących w nasycone kwasy tłuszczowe oraz izomery trans kwasów tłuszczowych. Jeśli często jadasz fast foody, kiełbasy, wędliny, żółty ser, słodycze czy majonez, możesz spodziewać się złych wyników lipodogramu. Lepiej zadbać o to, by w Twoich posiłkach znalazły się warzywa, owoce, nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz tłuszcze roślinne. Oparta na tych składnikach dieta może znacznie obniżyć całkowity cholesterol³.

Masz wysoki cholesterol? Jedz stanole!

Ważnym składnikiem obniżającym wysoki poziom cholesterolu są też stanole roślinne. To związki organiczne, które częściowo blokują wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego, dzięki czemu powstrzymują wzrost jego stężenia. W niewielkich ilościach występują m.in. w soi, olejach roślinnych, orzechach, niektórych warzywach i owocach. Jest ich jednak za mało, by realnie wpływać na profil lipidowy Dostarczenie skutecznej dla obniżenia cholesterolu dawki wraz ze standardową żywnością jest więc wręcz niemożliwe, dlatego też warto dostarczać je w postaci żywności funkcjonalnej, takiej jak margaryny i napoje jogurtowe Benecol. Zawarte w nich estry stanoli sprawiają, że poziom frakcji LDL może obniżyć się już w ciągu 2-3 tygodni*.

* Udowodniono, że estry stanoli roślinnych obniżają stężenie cholesterolu. Wysokie stężenie cholesterolu jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej serca.

¹ Kłosiewicz-Latoszek L. Czy warto obniżać poziom cholesterolu. Online: https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/czy-warto-obnizac-poziom-cholesterolu/. Dostęp: 24.03.2023.

² Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Wpływ wysiłku fizycznego na profil lipidowy. Online: https://ncez.pzh.gov.pl/aktywnosc-fizyczna/wplyw-wysilku-fizycznego-na-profil-lipidowy-2/. Dostęp: 24.03.2023.

³ Wolnicka K. Cholesterol a dieta. Online: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/cholesterol-a-dieta/. Dostęp: 24.03.2023.