Jaskra to choroba, u której podstaw leży uszkodzenie nerwu wzrokowego, prowadzące z czasem do pojawienia się ubytków w polu widzenia, a dalej nawet do całkowitej ślepoty. Współcześnie za najsilniejszy czynnik ryzyka rozwoju tej choroby uważa się podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe w oku, zaś dostępne metody terapii polegają na obniżaniu w różny sposób tego ciśnienia. Nie istnieje jednak na razie żadna terapia, która potrafiłaby odwrócić już powstałe zmiany degeneracyjne w nerwie wzrokowym, dlatego należy dołożyć wszelkich starań, aby do takich zmian nie doszło.
Zwalczanie czynników ryzyka jaskry
Podstawową formą zapobiegania chorobom zawsze jest zwalczanie jej czynników ryzyka. Niestety, w przypadku jaskry nie jest to zadanie proste, gdyż znaczna część tych czynników jest niemodyfikowalna, jak na przykład: wiek, dodatni wywiad rodzinny (występowanie jaskry u rodziców lub rodzeństwa), pochodzenie afroamerykańskie, czy azjatyckie. Inne z kolei czynniki do pewnego stopnia można modyfikować, choć zawsze należy tutaj rozważyć uważnie za i przeciw: stosowanie kortykosteroidów (niekiedy jest konieczne z uwagi na inną chorobę), nadwzroczność i krótkowzroczność. Te dwie ostatnie wady wzroku wprawdzie można dość łatwo skorygować odpowiednio dobranymi okularami, czy soczewkami, jednak takie postępowanie nie zmniejsza ryzyka wystąpienia jaskry. Przyczyną jaskry bowiem jest w tym przypadku budowa przednich struktur oka, a nie niewyraźne widzenie, które korygujemy szkłami. Teoretyczną korzyść w kontekście ryzyka jaskry mogłyby przynieść zabiegi stosowane w leczeniu wad wzroku, jednak brak jest badań naukowych potwierdzających jednoznacznie taki efekt. Wreszcie, część czynników ryzyka można i należy skutecznie kontrolować, a wśród nich przede wszystkim cukrzycę, nadciśnienie tętnicze oraz przewlekle niskie ciśnienie tętnicze krwi. Jak już wspomniano, jednym z najsilniejszych czynników ryzyka jaskry jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, które wprawdzie można skutecznie obniżać, jednak najpierw trzeba taki stan wykryć.
Badania przesiewowe w kierunku jaskry
Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe nie zawsze jest jednoznaczne z zachorowaniem na jaskrę. Bywa, że występuje stan zwany nadciśnieniem ocznym, w którym wartości ciśnienia w gałkach ocznych przekraczają normę, a jaskra się nie rozwija. Co więcej, część przypadków jaskry przebiega z prawidłowym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. Z tego też powodu, badania profilaktyczne w kierunku jaskry nie mogą opierać się jedynie o badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego, ale muszą obejmować także dwa inne badania: ocenę dna oka i ocenę pola widzenia. Jeśli okulista stwierdzi na podstawie przeprowadzonych badań, że chorujemy na jaskrę, konieczne jest zastosowanie odpowiedniego leczenia, polegającego na obniżeniu ciśnienia w gałce ocznej. Okazuje się bowiem, że takie postępowanie jest skuteczne także w przypadkach jaskry z normalnymi wartościami ciśnienia wewnątrzgałkowego. A skutkiem leczenia zawsze ma być zatrzymanie postępu choroby i uchronienie przed pogłębieniem się nieodwracalnych zmian w nerwie wzrokowym oraz pojawieniem się objawów widocznych dla pacjenta.
Jaskra – leczenie
Warto wiedzieć, że w większości przypadków jaskra przebiega przez długi czas bezobjawowo. W tym czasie wprawdzie uszkadzany jest nerw wzrokowy, jednak pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości. Jest to więc najlepszy moment na wdrożenie leczenia i zatrzymanie choroby. Można więc powiedzieć, że wczesne leczenie jaskry jest jednocześnie postrzegane przez pacjentów jako jej zapobieganie, gdyż optymalnie odbywa się w momencie, kiedy nic im nie dolega. A metod leczenia tej choroby oczu jest wiele. Zazwyczaj zaczyna się od leków występujących po postacią kropli do oczu. Jest to metoda skuteczna i dobrze tolerowana przez pacjentów, a przy tym zupełnie nieinwazyjna. Niekiedy, w jaskrze pierwotnej otwartego kąta, jako pierwsze leczenie, proponowany jest zabieg laserowy trabekuloplastyki. Od kilku lat takie postępowanie jest dopuszczone przez Towarzystwa Okulistyczne do leczenia tego rodzaju jaskry. W innych przypadkach leczenie zabiegowe stosowane jest zazwyczaj wtedy, kiedy krople do oczu nie działają wystarczająco, występują uciążliwe objawy uboczne lub przestrzeganie zaleceń lekarskich przez pacjenta nie jest zadowalające. Do wyboru jest wiele metod zabiegowych, tworzących dwie gałęzie: zabiegi laserowe i klasyczną chirurgię oka. Rodzaj zabiegu, którego celem może być odblokowanie naturalnych dróg odpływu dla cieczy wodnistej z oka, wytworzenie nowych dróg, czy zniszczenie struktur odpowiedzialnych za produkcję cieczy wodnistej jest zadaniem lekarza okulisty, który musi dobrać odpowiedni zabieg do typu jaskry występującej u pacjenta. Zabiegów okulistycznych nie należy się obawiać. Współcześnie, zarówno operacje laserowe, jak i chirurgii klasycznej są małoinwazyjne i stosunkowo bezpieczne.
Zapobieganie groźnym i nieodwracalnym następstwom jaskry to główny cel leczenia tej choroby. Nie należy zatem zwlekać z diagnostyką, gdyż im wcześniej choroba zostanie wykryta, tym lepszego efektu zastosowanej terapii można oczekiwać.