Zgodnie z art. 43 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, zgon – na podstawie osobiście wykonanych badań i ustaleń lub dokumentacji medycznej- stwierdza lekarz. Może to być zarówno lekarz, który leczył chorego, jak i dyżurujący w szpitalu czy przychodni. Do niedawna taki przepis był jedynym regulującym aspekty stwierdzenia zgonu. Od czerwca 2023 roku obowiązują jednak nowelizacje ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym i ustawy o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych, które umożliwiają stwierdzanie zgonu przez kierownika zespołu ratownictwa medycznego. W jakiej sytuacji obowiązuje ten przepis? Czy potrzebne są jakieś dodatkowe uprawnienia?
1. Zasady stwierdzenia zgonu przez kierownika zespołu ratownictwa medycznego
2. Kiedy ratownik medyczny może stwierdzić zgon? Warunki
3. Procedura stwierdzania zgonu
4. Rozszerzenie uprawnień – zalety i kontrowersje
Entuzjaści zmian prawa podkreślają, że ratownik medyczny ma pełną wiedzę i kompetencje, by umożliwić stwierdzanie zgonu przez kierownika zespołu ratownictwa medycznego. Poniżej dokładnie analizujemy nowe regulacje.
Zasady stwierdzenia zgonu przez kierownika zespołu ratownictwa medycznego
Zmiany przepisach dotyczących zawodu ratownika medycznego umożliwiają kierownikowi zespołu ratownictwa medycznego stwierdzenie zgonu i wystawienie karty zgonu pod warunkiem, że do śmierci doszło w trakcie akcji medycznej i czynności udzielanych osobie w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
Kierownikiem zespołu ratownictwa medycznego może zostać pielęgniarka lub ratownik medyczny z uprawnieniami do wykonywania medycznych czynności ratunkowych. Konieczne jest także ukończenie odpowiedniego kursu lub szkolenia medycznego. Kurs lub szkolenie musi być prowadzone przez podmiot posiadający akredytację Centrum Edukacji Medycznej.
Kiedy ratownik medyczny może stwierdzić zgon? Warunki
Przejdźmy do samej procedury stwierdzenia zgonu. Okazuje się, że kierownicy zespołów ratownictwa medycznego mogą to zrobić przy spełnieniu następujących warunków:
- śmierć nastąpiła w trakcie akcji medycznej,
- nie istnieje podejrzenie, że do zgonu doszło wskutek popełnienia przestępstwa lub samobójstwa i nie ma wątpliwości co do jego przyczyny,
- nie istnieje konieczność przeprowadzenia sekcji zwłok,
- nie sprzeciwia się temu rodzina lub opiekun prawny zmarłej osoby.
Jeśli przynajmniej jeden z tych warunków nie został spełniony, ratownicy medyczni muszą wezwać lekarza.
Procedura stwierdzania zgonu
Jak wygląda stwierdzenie zgonu w praktyce? Co do zasady przebiega ono w kilku krokach:
- Krok 1 – Badanie zwłok i stwierdzenie zgonu.
- Krok 2 – Wypełnienie karty zgonu ze wskazaniem danych osoby zmarłej, daty, godziny i miejsca śmierci, przyczyny i okoliczności zgonu.
- Krok 3 – Zgłoszenie zgonu do rejestru zgonów prowadzonego przez urząd stanu cywilnego.
- Krok 4 – Sporządzenie raportu z przeprowadzonej akcji medycznej, w którym uwzględnia się przebieg zdarzeń.
Rozszerzenie uprawnień – zalety i kontrowersje
Zmiany co do kwestii stwierdzania zgonu były postulowane przez środowisko medyczne już od pewnego czasu. Najważniejszą korzyścią, która z nich płynie, jest uproszczenie procedur. Nie w każdym zespole ratownictwa medycznego znajduje się lekarz, dlatego w sytuacji, w której akcja ratunkowa kończyła się niepowodzeniem, trzeba było go wzywać. To zabierało czas – zarówno medykom, jak i rodzinie.
Efektem zmian jest zatem skrócenie czasu oczekiwania na dopełnienie formalności, zmniejszenie obciążenia lekarzy i uniknięcie dodatkowych cierpień bliskich. Trzeba jednak pamiętać o wyzwaniach, które się z tym wiążą. Wiele osób podkreśla, że ratownicy powinni przejść dodatkowe szkolenia. Nie wszyscy ratownicy medyczni mieli zajęcia z medycyny sądowej czy w prosektorium, a w praktyce zdarzają się sytuacje, gdy nawet lekarze miewają wątpliwości.