Kleszcze rozpoznają swoje ofiary po zapachu, ciepłocie ciała i wydychanym dwutlenku węgla. I choć brzmi to niczym opis filmu z serii dreszczowców, faktem pozostaje niebezpieczeństwo, jakie niesie za sobą kontakt z nimi. Dlaczego kleszcze są niebezpieczne i jak się przed nimi chronić? Odpowiedź w artykule.
Ogólne informacje o kleszczach
Na świecie żyje blisko 800 gatunków kleszczy, z czego w Polsce aż 19 z nich. Najbardziej znany z całej gromady jest Ixodes ricinus, czyli kleszcz pospolity. Niemniej jednak w Polsce występują też inne gatunki różniące się kolorem, wielkością oraz preferencjami, co do swoich przyszłych żywicieli. Różni je wiele, a łączy to, że wszystkie one zaspakajają swój głód krwią oraz to, że przenoszą niebezpieczne dla nas choroby. Prawdziwą udrękę z kleszczami mamy nie tylko, my – ludzie, ale również zwierzęta i ptaki.
Natychmiast po zauważeniu kleszcza należy go skutecznie usunąć. W jaki sposób? Pasożyta należy chwycić, jak najbliżej skóry, za przednią część ciała, a następnie lekko podważyć i pewnym ruchem pociągnąć ku górze. Ważne, by wyszedł w całości. Po usunięciu kleszcza ze skóry warto wysłać go na badanie kleszcza w celu wykluczenia zakażenia chorobami odkleszczowymi.
Sezon na kleszcze
Zwykło się mówić, że kleszcze najwięcej kłopotów przysparzają nam latem, jednak nic bardziej mylnego, wbrew temu ogólnemu przekonaniu – okazuje się, że ze względu na coraz to łagodniejsze zimy, a co za tym idzie zacieraniu się istotnych różnic pomiędzy kolejnymi porami roku, wydłuża się również czas żerowania kleszczy. Obecnie najczęściej trwa on od marca do listopada, kiedy to utrzymuje się dodatnia temperatura (5-10 stopni), a takiej właśnie kleszcze potrzebują do swojej aktywności, co jednak nie oznacza, że nie pojawią się również wcześniej. Niestety gwałtowne ocieplenie klimatu ma w tym zakresie swój spory udział. Tak więc „nieproszeni goście” zagrażają nam niemal przez cały rok, szczególnie zwiększając swoją aktywność w maju i czerwcu oraz nieco później, bo we wrześniu i w październiku.
Aktywność kleszczy szczególnie wzrasta w godzinach rannych (8.00-11.00) oraz popołudniowych i wieczornych. Polowanie na żywiciela – człowieka lub zwierzę ułatwia im narząd Hallera, pełniący funkcję narządu węchu, który reaguje również na zmiany wilgotności i temperatury. Namierzając ofiarę i przedostając się na nią, wędrują po ciele w poszukiwaniu odpowiedniego miejsca – wilgotnego i dobrze ukrwionego.
Najczęściej wybierają przestrzeń w pachwinach, pod kolanami, w zgięciu łokcia, czy za uszami. Sprytny mechanizm podczas wkłuwania się kleszcza w naszą skórę powoduje, że wraz z jego śliną wydzielane są również substancje znieczulające, odpowiedzialne za to, że nie odczuwamy momentu wkłucia.
Dlaczego ukąszenia są niebezpieczne i jakie choroby przenoszą kleszcze?
Kleszcze bytują głównie w lasach i na terenach trawiastych, ale nie tylko. Coraz częściej znajdujemy je także w miastach. Nie pozostają wolne od nich nasz działki, parki, przydomowe ogródki, jednak zetknąć się z nimi możemy niemal w każdym miejscu.
Warto więc podkreślić, że samo wkłucie kleszcza w naszą skórę nie stanowi zagrożenia. Pojawia się ono jednak wówczas, gdy kleszcz zainfekowany jest czynnikami chorobotwórczymi. Powoduje to przedostawanie się patogenów do krwioobiegu żywiciela, a więc człowieka lub zwierzęcia, w efekcie czego dojść może do rozwoju choroby.
Znajdujące się w ślinie kleszcza wirusy odpowiedzialne są za kleszczowe zapalenie mózgu. Kontakt z zainfekowanym kleszczem niesie za sobą również inne groźne choroby. Jakie? Między innymi: boreliozę (najbardziej znaną chorobę odkleszczową) i babeszjozę, która również należy do chorób przenoszonych przez kleszcze i choć Ilość zachorowań na nią jest stosunkowo niewielka, to jednak z roku na rok rośnie. To jednak nie wszystkie choroby, których sprawcą jest niewielki z pozoru kleszcz – anaplazmoza, bartoneloza, gorączka Q, tularemia… wymieniać można długo.
Jak się chronić przed kleszczami?
Pogoda, otoczenie, aktywność fizyczna na świeżym powietrzu- to tylko kilka z wielu czynników, które sprawiają, że wzrastają nasze szanse na atak ze strony kleszczy, a co za tym idzie ryzyko zakażenia jedną z chorób, wymienionych powyżej. Jeśli jednak będziemy pamiętali o przestrzeganiu kilku podstawowych zasad, możemy zminimalizować pewność spotkania z nieproszonym gościem.
Po pierwsze unikajmy przebywania w wysokiej trawie czy zaroślach, czyli w miejscach, w których kleszcze czują się wyjątkowo komfortowo – ponieważ panujące tam temperatury są można powiedzieć wymarzone dla ich wymagań, a wilgotność odpowiednio wysoka. Po drugie, wybierając się w zalesione tereny pamiętajmy, by ubiór przylegał do ciała.
Nośmy ubrania z długim rękawem, a nogawki spodni ulokujmy ciasno w skarpetkach lub w butach. Ponieważ kleszcze łatwiej dostrzec na jasnych ubraniach, dobrze byłoby takie właśnie podczas spacerów i wędrówek ubierać. Istnieje wówczas szansa, że zdążymy zauważyć kleszcza zanim na dobre wbije w nas swoje macki.
Po trzecie – chrońmy się środkami, które odstraszają insekty. Bardzo ważnym elementem każdej wyprawy (po jej zakończeniu) jest obejrzenie własnego ciała w poszukiwaniu wędrującego kleszcza. Warto pomyśleć także o szczepieniu przeciwko Kleszczowemu Zapaleniu Mózgu.